Stem bij kinderen
In het kort:
Wist je dat zo’n 6% tot 9% van de schoolgaande kinderen in Nederland regelmatig last heeft van heesheid of schorheid? Nu is er geen reden voor paniek wanneer een kind af en toe wat hees is, maar wanneer dit regelmatig voorkomt kan het voor verminderde verstaanbaarheid, vermoeidheid, keelpijn en zelfs (blijvende) schade aan de stembanden zorgen.
Wat merk ik:
Stemklachten door een stemstoornis
Merk je dat je kind vaak hees of schor klinkt, is de toonhoogte te hoog of laag, lijkt het volume beperkt te zijn of wordt er veel geklaagd over keelpijn? Dan kan het zijn dat de logopedist ontdekt dat er sprake is van een stemstoornis. Dit soort stemproblemen kunnen onderverdeeld worden in drie verschillende groepen:
De functionele stemstoornissen
Bij deze stemstoornissen is er niets aan de hand met het ‘stemorgaan’ en functioneert alles zoals het moet. De problemen ontstaan in dit geval vaak omdat de stem verkeerd of teveel gebruikt wordt. Gelukkig kan ieder kind leren de stem beter te gebruiken. Geen gemakkelijke taak (gekke stemmetjes maken is nu eenmaal heel leuk), maar ook zeker geen onmogelijke.
De organische stemstoornissen
Wanneer er niet op tijd gewerkt wordt aan functionele stemstoornis, kan het stemorgaan veranderen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan stembandknobbeltjes: verdikkingen op de stembanden die ontstaan door verkeerd stemgebruik. Met hulp van de logopedist wordt het stemgebruik verbeterd, en verdwijnen ze meestal vanzelf weer.
Als er sprake is van primaire organische stemstoornissen, is er sprake van een natuurlijke afwijking aan het stemapparaat. Denk bijvoorbeeld aan een cyste of poliepen op de stembanden. In dit geval werkt de logopedist vaak samen met de KNO-arts, om de problemen te verhelpen.
De psychogene stemstoornissen
Als laatste zijn er de psychogene stemstoornissen: een situatie waarin stemproblematiek versterkt in relatie met bepaalde stressfactoren of emoties. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een heftige stressreactie die voor plotseling stemverlies zorgt, of boosheid die voor heesheid zorgt.
Mogelijke oorzaken:
Kinderheesheid: mogelijke oorzaken
Wanneer heesheid bij kinderen problematig wordt, kan een logopedist helpen om te ontdekken wat er gaande is. Worden er in alle onschuld te vaak ‘gekke’ stemmetjes nagedaan, of wordt er misschien wel teveel geschreeuwd en kan het aanleren van stem besparende maatregelen de oplossing zijn? Of is het iets serieuzer, en is er sprake van KNO-problemen, stress, afwijkend mondgedrag of een stemstoornis? Wat de oorzaak van de stemklachten ook is: de logopedist weet wat ze moet doen om de klachten te verminderen.
Wist je dat: er door verkeerd stemgebruik verdikkingen op de stembanden, zogenaamde ‘stembandknobbeltjes’ kunnen ontstaan?
Wanneer de stem beter gebruikt wordt, verdwijnen ze meestal vanzelf weer.
Behandeling
Is de oorzaak van de stemproblematiek is vastgesteld? Dan volgt (mogelijk in samenspraak met de KNO-arts) een behandelplan voor stemverbetering en het verkleinen van stemproblemen in de toekomst.
De behandeling richt zich op het gezond gebruik van de stem. Soms zijn stem hygiënische tips en adviezen al voldoende, maar mocht dit niet het geval zijn, dan kan er met behandeling verder geoefend worden. De focus tijdens de behandeling kan bijvoorbeeld liggen op de ademhaling, de houding, het spreektempo, de spreekluidheid of de steminzet.
Stap 1: intake gesprek
Bij het opstarten van een logopedische behandeling wordt altijd eerst een intake- en anamnesegesprek ingepland. Om de stem te onderzoeken wordt vervolgens een functioneel stemonderzoek afgenomen.
Stap 2: behandelplan
Na het onderzoek wordt een behandelplan opgesteld. Samen met ouders wordt afgestemd waar de behandeling zich op zal richten. De behandeling kan zich richten op stem hygiënische tips en adviezen, of een methode zoals de Pahn-methode inzetten om op een voor het kind natuurlijke manier nieuw stemgedrag aan te leren.
De Pahn-methode
Een veelgebruikte behandelmethode is de Pahn-methode; ook wel bekend als de ‘nasaleermethode’. Het doel van deze stemtherapie is om de stem op een ontspannen manier meer kracht te geven. We leggen de focus eerst op het afbouwen van het oude stemgebruik, om het nieuwe, natuurlijke stemgebruik vervolgens te kunnen opbouwen. De Pahn-methode gebruikt akoestische luistertrainingen die het kind makkelijk kan nadoen. Hierdoor kan het nieuwe stemgebruik makkelijk aangeleerd worden!
