Taalontwikkeling bij kinderen
In het kort
Wist je dat er wel vijf taalgebieden bestaan waar kinderen problemen kunnen ondervinden? Leren communiceren is het grootste geschenk dat je je kind kunt geven. Hierdoor maakt het verbinding met de wereld om zich heen. Dit kan door gebaren, tekens, symbolen of gesproken taal. De manier waarop je als ouder met je kind communiceert, is de sleutel tot taalontwikkeling en geletterdheid. Maar het ontwikkelen van gesproken taal is niet voor ieder kind even vanzelfsprekend.
Mogelijke oorzaken
Hoe vroeger taalproblemen gesignaleerd worden, hoe kleiner de kans op blijvende taalproblemen. Hoe jonger je kind is, hoe makkelijker nieuwe informatie op het gebied van taal te leren is. Taalproblematiek kan vallen onder één van de volgende onderdelen:
Taalstoornis binnen de taalgebieden
Er zijn vijf taalgebieden waar kinderen problemen in kunnen ondervinden: fonologie, semantiek, syntaxis, morfologie en pragmatiek.
- Fonologie is de klankleer, en komt vooral tot uiting in de articulatie of het lezen en spellen.
- Semantiek is de taalinhoud. Denk hierbij aan de woordenschat, maar ook de inhoud bij zinnen en verhalen.
- Syntaxis is de taalvorm, met de focus op de zinsbouw.
- Morfologie legt de focus ook op de taalvorm, maar dan op de werkwoordvervoegingen, meervoudsvormen etc.
- Pragmatiek is het taalgebruik in het algemeen. Denk hierbij aan dingen als begroeten en van beurt wisselen tijdens het spreken.
Kinderen kunnen op verschillende onderdelen moeilijkheden ervaren. De specifieke problematiek wordt vaak naar het domein vernoemd: een taalstoornis in de taalinhoud (semantiek) of taalvorm (syntaxis of morfologie) bijvoorbeeld.
Taalontwikkelingsstoornis: TOS
Wanneer een kind ondanks de extra specialistische hulp en het uitsluiten van mogelijk andere oorzaken (zoals bijvoorbeeld het gehoor) een forse taalachterstand blijft houden, kan een taalontwikkelingsstoornis worden vastgesteld. Net als dyslexie is ook een TOS een neurocognitieve ontwikkelingsstoornis. Taal wordt op een andere manier verwerkt in de hersenen, en de traditionele verbindingen die signaaltjes normaal doorgeven, functioneren niet zoals het moet. Dit kan het praten of begrijpen van taal erg lastig maken voor een kind met TOS. Gesproken taal wordt wel gehoord, maar het wordt niet snel genoeg, of niet op de juiste manier, doorgegeven in de hersenen. Het resultaat is logischerwijs dat de taal- en spraakontwikkeling anders verloopt, en dat er zo vroeg mogelijk hulp nodig is om nieuwe verbindingen in de hersenen aan te maken om de niet goed werkende verbindingen te vermijden.
Wat merk ik?
Ruim 5% van alle kinderen in Nederland heeft een taalontwikkelingsstoornis. Hoe sneller deze opgemerkt wordt, hoe meer invloed logopedie kan hebben op een goede ontwikkeling van de taal. Je kunt een TOS mogelijk herkennen aan:
- Het kennen van weinig woorden;
- Veel moeite om op een bepaald woord te komen;
- Frustratie en boosheid wanneer gesproken taal vanuit het kind niet begrepen wordt;
- Slechte verstaanbaarheid;
- Korte zinnen met veel fouten;
- Weinig begrip voor gesproken taal;
- Weinig of niet praten.
Ieder kind is natuurlijk anders en ontwikkelt zich op zijn of haar eigen manier. Dit maakt het natuurlijk erg lastig om te ontdekken of het over een TOS gaat, of dat je kind gewoon een wat trage prater is. De TOS-check app van Kentalis kan helpen. Twijfel je? Neem dan gewoon contact op met een van onze specialisten.
Behandeling
Ieder kind en iedere taalstoornis is anders, en dat betekent dat ook de behandeling en behandelmethode vaak zullen verschillen. Er zijn ontzettend veel behandelmethoden binnen taal, maar de meest gebruikte binnen Connect zijn Suus en Luuk, Top, Transparant, Twinfit, Logische reeksen en Mijn Woordenschat.
Suus en Luuk
Suus en Luuk zijn het meisje en de jongen die op vrolijke kaarten in een overvloed aan verschillende thema’s en spelvormen te zien zijn. Thema’s als emoties en gedachten of bepaald gedrag bijvoorbeeld. Er is ontzettend veel materiaal zodat er aan alle verschillende taaldomeinen gewerkt kan worden. Het doel van de kaarten is het aanzetten tot praten over dagelijkse dingen. Op deze manier kan er op een vrije manier vanuit eigen ervaringen gewerkt worden aan taal!
Suus en Luuk kaarten worden vooral gebruikt van kinderen van 3 tot 10 jaar.
ToP
ToP is een taalprogramma dat de normale spraak-taalontwikkeling van kinderen ondersteunt door samen over kaarten met hierop gebeurtenissen, handelingen en afbeeldingen te praten. Met ToP Dieren wordt er bijvoorbeeld op een informele manier over de dieren op de kleurrijke kaartjes gepraat. Hoe heet dit dier, waar leeft het, wat doet het? Een mooie manier om op een vrije, speelrijke manier met taal bezig te zijn.
ToP wordt vooral voor kinderen van 2 tot 6 jaar ingezet.
Transparant
Transparant is een taalprogramma voor kinderen met een taalontwikkelingsniveau van 15 maanden tot 4 jaar. In dit programma worden grammaticale structuren aangeboden om gevarieerd en herhalend het taalgebruik van jonge kinderen te oefenen.
Twinfit
Ook bij taalmethode Twinfit wordt er met kleurrijke kaartjes gewerkt. In deze methode worden twee kaartjes die iets gemeenschappelijk hebben aan elkaar verbonden om op deze manier specifieke dingen te leren. Denk bijvoorbeeld aan oorzaak en gevolg, categoriseren, relaties, tegenstellingen – en ga zo nog maar even door. Een boek en krant kun je bijvoorbeeld lezen, een bal kun je schieten en gooien en een paardrijdster rijdt op een paard. Met behulp van deze kaartjes kunnen we op een speelse manier met taal bezig zijn.
Logische reeksen
Wanneer we met logische reeksen aan de slag gaan hebben we het over verschillende plaatjes die samen een verhaal vormen. Op deze manier leren kinderen hoe verhalen opgebouwd zijn en hoe ze zelf een verhaal kunnen vertellen. Met behulp van de kaartjes mogen de kinderen vertellen over wie het verhaal gaat, waar het zich afspeelt, wat de oorzaak en gevolgen zijn – en alles wat van belang is om een goed verhaal te vertellen!
Mijn Woordenschat
Met Mijn Woordenschat werken we met werkbladen om de semantische taalvaardigheden te trainen; de focus ligt dus op de woordenschat. Het programma heeft meer dan duizend afbeeldingen waarmee we binnen thema’s zoals familie en thuis of eten en drinken aan de slag gaan.
